Projekt „Asystent ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – pilotaż”
Projekt „Asystent ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – pilotaż” był realizowany w ramach konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, w ramach Osi priorytetowej: II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie: 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty; Numer naboru: POWR.02.10.00-IP.02-00-001/20 przez Partnerstwo, w skład którego wchodziły: Fundacja Edukacyjna ODITK z Gdańska (Lider), Fundacja Fundusz Współpracy, Stowarzyszenie Sztuka włączania z Łajsk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Czas realizacji projektu obejmował lata 2020–2023.
Projekt koncentrował się na rozpoznaniu istotnego w aktualnej rzeczywistości problemu społecznego, jakim są trudności w zapewnieniu adekwatnego i wymaganego wsparcia dla części dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach (przedszkola/szkoły) ogólnodostępnych. A nadrzędnym jego celem było przygotowanie rekomendacji na rzecz poprawy dostępności usług edukacyjnych dla dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dzieci/uczniów z niepełnosprawnościami, dzięki wypracowaniu standardu świadczenia usług asystenckich.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, zespół badawczy w składzie: prof. dr hab. Marzenna Zaorska – koordynatorska, dr hab., prof. UWM Beata Antoszewska, dr hab., prof. UWM Urszula Bartnikowska, dr hab., dr hab. prof. UWM Katarzyna Ćwirynkało, dr hab., prof. UWM Iwona Myśliwczyk, dr hab., prof. UWM Agnieszka Żyta we współpracy z dr hab., prof. UMCS Stanisławą Byrą, przygotował raport z badań naukowych zrealizowanych w ramach danego projektu (link z możliwością nieodpłatnego pobrania raportu jest wskazany na końcu niniejszej informacji). W raporcie przedstawiono w nim między innymi:
1. pożądany profil kompetencyjny asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, szczególnie z zakresie kompetencji oczekiwanych oraz kompetencji stanowiących ważny, ale nie dominujący komponent profilu tego specjalisty (tego zawodu),
2. kompetencje asystenta, które są niezbędne do realizacji zadań w zakresie wsparcia i realizacji potrzeb (edukacyjnych, zdrowotnych) dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
3. maksymalnie możliwe trafne, skuteczne, oczekiwane przez badanych dyrektorów placówek oświatowych, nauczycieli, nauczycieli specjalistów pracujących w placówkach oświatowych, rodziców dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dzieci, które ze wsparcia asystenta korzystały w czasie projektu, samych asystentów strategie oraz metody rekrutacji asystentów do pracy (także z konkretnym dzieckiem/uczniem),
4. rozwiązania dotyczące przygotowania ASPE do pracy z dzieckiem/uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (oraz z dzieckiem/uczniem z równoczesnymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zdrowotnymi) w zakresie pożądanych treści kształcenia, treści, które można uznać za potrzebne, ale są mniej znaczące w przygotowaniu asystenta do pracy, treści, które należy dopełnić w szkoleniach asystentów w stosunku do zakresu szkoleń proponowanych w projekcie, które odpowiadają w największym stopniu potrzebom asystentów, są najskuteczniejsze i najtrafniejsze w ich przygotowaniu do pracy oraz współpracy z osobami funkcjonującymi w przestrzeni placówki oświatowej i poza placówką,
5. rozwiązania, metody, formy pożądane oraz oczekiwane w przygotowaniu asystenta do realizacji stawianych przed nim zadań,
6. możliwe rozwiązania dotyczące sposobu kwalifikacji dziecka/ucznia do wsparcia asystenta w aspekcie procedury i kryteriów kwalifikacji, składu osobowego komisji kwalifikacyjnej, wymaganych od ASPE kompetencji i kwalifikacji pod kątem potrzeb dziecka/ucznia, które/który ma być objęty jego wsparciem,
7. wytyczne dotyczące standardu pracy ASPE (współpraca z dyrekcją placówki oświatowej, wychowawcą dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jego nauczycielami, nauczycielami specjalistami, rodzicami, wymagana dokumentacja, ocena i ewaluacja pracy ASPE),
8. skuteczność i użyteczność zadań podejmowanych przez ASPE pod adresem wspieranego dziecka/ucznia (postępy w rozwoju dziecka/ucznia uzyskane pod wpływem pracy ASPE w obszarze rozwoju psychofizycznego, społecznego, w tym szczególnie samodzielności i samostanowienia, komunikacji, relacji z rówieśnikami, osiągnięć edukacyjnych),
9. oczekiwania dotyczące współpracy asystenta z nauczycielami w czasie zajęć szkolnych oraz innym personelem przedszkola/szkoły poza zajęciami/lekcjami,
10. propozycje możliwości i zasad finansowania i zatrudniania ASPE w placówkach oświatowych (wybrane rekomendacje zmian w przepisach prawa umożliwiające zatrudnianie i finansowanie pracy ASPE),
11. konieczność podziału usług asystenckich na usługi świadczone przez asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ASPE) oraz wyspecjalizowanego z grona asystentów, poprzez dodatkowe szkolenia, asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zdrowotnymi (ASPEZ).
Pojawiała się również nadrzędna konkluzja, że wprowadzenie do polskiego systemu oświaty ogólnodostępnej stanowiska (również zawodu) asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest warunkowane nie tylko aktualnymi potrzebami związanymi z dostosowaniem tego systemu do wymogów współczesności, a nawet wspierania dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście wysokiej jakości kształcenia wszystkich uczestników edukacji. Jest przede wszystkim wyrazem najwyższej dbałości o każde dziecko, każdego ucznia, każdego człowieka w perspektywie jego dorosłości, życia zgodnego z dokonanymi samodzielnie wyborami, pozwalającego na spełnianie siebie, samorealizację osobistą, zawodową i społeczną. Stąd propozycja stworzenia systemowych i jakościowych rozwiązań w zakresie kształcenia i przygotowania do pracy ASPE oraz ASPEZ obejmująca nie tylko dzieci i uczniów funkcjonujących w systemie oświaty, ale również studentów uczelni wyższych potrzebujących wsparcia danych specjalistów jako wyraz otwarcia edukacji dla Wszystkich i na Wszystkich na różnych etapach ich kształcenia, z edukacją na poziomie wyższym włącznie.
Raport z realizacji projektu: M. Zaorska, B. Antoszewska, U. Bartnikowska, S. Byra, K. Ćwirynkało, I. Myśliwczyk, A. Żyta (2023). Raport z badań pilotażowego wdrożenia usług asystenckich ASPE przeprowadzonego w ramach projektu „Asystent ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ASPE) – pilotaż” (umowa numer UDA-POWR.02.10.00-00-1004/20-04), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Możliwość nieodpłatnego pobrania raportu znajduje się na stronie Wydawnictwa Adam Marszałek (Toruń) w zakładce: Książki w wolnym dostępie (produkt elektroniczny)
Projekt „Asystent ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi – pilotaż” był realizowany w ramach konkursu ogłoszonego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej, w ramach Osi priorytetowej: II. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji, Działanie: 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty; Numer naboru: POWR.02.10.00-IP.02-00-001/20 przez Partnerstwo, w skład którego wchodziły: Fundacja Edukacyjna ODITK z Gdańska (Lider), Fundacja Fundusz Współpracy, Stowarzyszenie Sztuka włączania z Łajsk, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Czas realizacji projektu obejmował lata 2020–2023.
Projekt koncentrował się na rozpoznaniu istotnego w aktualnej rzeczywistości problemu społecznego, jakim są trudności w zapewnieniu adekwatnego i wymaganego wsparcia dla części dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach (przedszkola/szkoły) ogólnodostępnych. A nadrzędnym jego celem było przygotowanie rekomendacji na rzecz poprawy dostępności usług edukacyjnych dla dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym dzieci/uczniów z niepełnosprawnościami, dzięki wypracowaniu standardu świadczenia usług asystenckich.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, zespół badawczy w składzie: prof. dr hab. Marzenna Zaorska – koordynatorska, dr hab., prof. UWM Beta Antoszewska, dr hab., prof. UWM Urszula Bartnikowska, dr hab., dr hab. prof. UWM Katarzyna Ćwirynkało, dr hab., prof. UWM Iwona Myśliwczyk, dr hab., prof. UWM Agnieszka Żyta we współpracy z dr hab., prof. UMCS Stanisławą Byrą, przygotował raport z badań naukowych zrealizowanych w ramach danego projektu (link z możliwością nieodpłatnego pobrania raportu jest wskazany na końcu niniejszej informacji). W raporcie przedstawiono w nim między innymi:
1. pożądany profil kompetencyjny asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, szczególnie z zakresie kompetencji oczekiwanych oraz kompetencji stanowiących ważny, ale nie dominujący komponent profilu tego specjalisty (tego zawodu),
2. kompetencje asystenta, które są niezbędne do realizacji zadań w zakresie wsparcia i realizacji potrzeb (edukacyjnych, zdrowotnych) dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,
3. maksymalnie możliwe trafne, skuteczne, oczekiwane przez badanych dyrektorów placówek oświatowych, nauczycieli, nauczycieli specjalistów pracujących w placówkach oświatowych, rodziców dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, dzieci, które ze wsparcia asystenta korzystały w czasie projektu, samych asystentów strategie oraz metody rekrutacji asystentów do pracy (także z konkretnym dzieckiem/uczniem),
4. rozwiązania dotyczące przygotowania ASPE do pracy z dzieckiem/uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (oraz z dzieckiem/uczniem z równoczesnymi specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zdrowotnymi) w zakresie pożądanych treści kształcenia, treści, które można uznać za potrzebne, ale są mniej znaczące w przygotowaniu asystenta do pracy, treści, które należy dopełnić w szkoleniach asystentów w stosunku do zakresu szkoleń proponowanych w projekcie, które odpowiadają w największym stopniu potrzebom asystentów, są najskuteczniejsze i najtrafniejsze w ich przygotowaniu do pracy oraz współpracy z osobami funkcjonującymi w przestrzeni placówki oświatowej i poza placówką,
5. rozwiązania, metody, formy pożądane oraz oczekiwane w przygotowaniu asystenta do realizacji stawianych przed nim zadań,
6. możliwe rozwiązania dotyczące sposobu kwalifikacji dziecka/ucznia do wsparcia asystenta w aspekcie procedury i kryteriów kwalifikacji, składu osobowego komisji kwalifikacyjnej, wymaganych od ASPE kompetencji i kwalifikacji pod kątem potrzeb dziecka/ucznia, które/który ma być objęty jego wsparciem,
7. wytyczne dotyczące standardu pracy ASPE (współpraca z dyrekcją placówki oświatowej, wychowawcą dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, jego nauczycielami, nauczycielami specjalistami, rodzicami, wymagana dokumentacja, ocena i ewaluacja pracy ASPE),
8. skuteczność i użyteczność zadań podejmowanych przez ASPE pod adresem wspieranego dziecka/ucznia (postępy w rozwoju dziecka/ucznia uzyskane pod wpływem pracy ASPE w obszarze rozwoju psychofizycznego, społecznego, w tym szczególnie samodzielności i samostanowienia, komunikacji, relacji z rówieśnikami, osiągnięć edukacyjnych),
9. oczekiwania dotyczące współpracy asystenta z nauczycielami w czasie zajęć szkolnych oraz innym personelem przedszkola/szkoły poza zajęciami/lekcjami,
10. propozycje możliwości i zasad finansowania i zatrudniania ASPE w placówkach oświatowych (wybrane rekomendacje zmian w przepisach prawa umożliwiające zatrudnianie i finansowanie pracy ASPE),
11. konieczność podziału usług asystenckich na usługi świadczone przez asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ASPE) oraz wyspecjalizowanego z grona asystentów, poprzez dodatkowe szkolenia, asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zdrowotnymi (ASPEZ).
Pojawiała się również nadrzędna konkluzja, że wprowadzenie do polskiego systemu oświaty ogólnodostępnej stanowiska (również zawodu) asystenta dziecka/ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi jest warunkowane nie tylko aktualnymi potrzebami związanymi z dostosowaniem tego systemu do wymogów współczesności, a nawet wspierania dzieci/uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w kontekście wysokiej jakości kształcenia wszystkich uczestników edukacji. Jest przede wszystkim wyrazem najwyższej dbałości o każde dziecko, każdego ucznia, każdego człowieka w perspektywie jego dorosłości, życia zgodnego z dokonanymi samodzielnie wyborami, pozwalającego na spełnianie siebie, samorealizację osobistą, zawodową i społeczną. Stąd propozycja stworzenia systemowych i jakościowych rozwiązań w zakresie kształcenia i przygotowania do pracy ASPE oraz ASPEZ obejmująca nie tylko dzieci i uczniów funkcjonujących w systemie oświaty, ale również studentów uczelni wyższych potrzebujących wsparcia danych specjalistów jako wyraz otwarcia edukacji dla Wszystkich i na Wszystkich na różnych etapach ich kształcenia, z edukacją na poziomie wyższym włącznie.
Raport z realizacji projektu: M. Zaorska, B. Antoszewska, U. Bartnikowska, S. Byra, K. Ćwirynkało, I. Myśliwczyk, A. Żyta (2023). Raport z badań pilotażowego wdrożenia usług asystenckich ASPE przeprowadzonego w ramach projektu „Asystent ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi (ASPE) – pilotaż” (umowa numer UDA-POWR.02.10.00-00-1004/20-04), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Możliwość nieodpłatnego pobrania raportu znajduje się na stronie Wydawnictwa Adam Marszałek (Toruń) w zakładce: Książki w wolnym dostępie (produkt elektroniczny)
Link do wariantu anglojęzycznego: https://sklep.marszalek.com.pl/img/cms/free/[13.03.2024]%20Zaorska%20M.%20et%20al.,%20Research%20report_DRUK.pdf
Jeśli wystąpią trudności z bezpośrednim otwarciem linku należy go skopiować i wkleić w dowolną przeglądarkę Internetową.