W ramach realizacji projektu badawczego pt. „Wpływ rosyjskiej dezinformacji na kształtowanie opinii publicznej w krajach Europy Wschodniej - analiza i strategie przeciwdziałania”, finansowanego przez Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego, zespół badawczy w składzie: prof. dr hab. Arkadiusz Żukowski, dr hab. Waldemar Tomaszewski, prof. UWM, prof. UWM, dr hab. Krzysztof Żęgota, prof. UWM oraz dr hab. Wojciech Kotowicz (kierownik projektu), odbył w dniach 6-10 września 2025 roku wizytę studyjną w Tbilisi (Gruzja).

Głównym celem wizyty było przeprowadzenie serii spotkań z przedstawicielami gruzińskiego środowiska akademickiego, analitycznego (think-tanków), eksperckiego oraz dyplomatycznego w celu zebrania materiału badawczego, wymiany doświadczeń oraz zrozumienia specyfiki gruzińskiego ekosystemu informacyjnego w kontekście zagrożeń ze strony Federacji Rosyjskiej.

Uniwersytet Państwowy w Tbilisi im. Iwane Dżawachiszwilego

Wizyta rozpoczęła się od spotkania w murach najważniejszej gruzińskiej uczelni, na Wydziale Nauk Społecznych i Politycznych Uniwersytetu Państwowego w Tbilisi. Delegacja została przyjęta przez Dziekan Wydziału, prof. Salome Dundua, oraz czołowych badaczy zajmujących się stosunkami międzynarodowymi i naukami politycznymi, prof. Pikrię Asanishvili oraz prof. Alexandre Kukhianidze.

Spotkanie miało charakter otwartej dyskusji akademickiej. Rozmowy koncentrowały się na specyfice rosyjskiej dezinformacji skierowanej przeciwko Gruzji. Nasi gruzińscy partnerzy zwrócili uwagę na kluczowe narracje propagandowe, takie jak podważanie suwerenności państwa, dyskredytowanie prozachodniego kursu Gruzji, a także wykorzystywanie kwestii historycznych i religijnych (prawosławie) do budowania podziałów społecznych. Podkreślono, że gruzińskie społeczeństwo, ze względu na doświadczenie wojny z 2008 roku, wykazuje relatywnie wysoką odporność na prymitywną propagandę, jednak coraz większym wyzwaniem stają się bardziej subtelne formy dezinformacji, rozpowszechniane za pośrednictwem mediów społecznościowych i lokalnych podmiotów wpływu. Omówiono również perspektywy zacieśnienia współpracy międzynarodowej w zakresie badań nad dezinformacją. Obie strony wyraziły wolę nawiązania bliższych relacji instytucjonalnych, obejmujących potencjalne wspólne projekty badawcze, publikacje naukowe oraz organizację konferencji. Poruszono także temat wymiany akademickiej, zarówno studentów, jak i pracowników naukowych, w ramach programów takich jak Erasmus+, co mogłoby przyczynić się do budowy sieci ekspertów zajmujących się problematyką bezpieczeństwa informacyjnego w naszym regionie.

Georgian Institute of Politics

Kolejne spotkanie odbyło się w jednym z wiodących gruzińskich think-tanków Georgian Institute of Politics. Zespół badawczy rozmawiał z dyrektorem instytutu, dr. Kornely Kakachią, uznanym ekspertem w dziedzinie polityki zagranicznej Gruzji i bezpieczeństwa regionu Kaukazu Południowego.

Centralnym tematem rozmowy była rola i kondycja organizacji pozarządowych (NGOs) w Gruzji w kontekście przeciwdziałania dezinformacji. Dr K. Kakachia przedstawił szeroki obraz działalności gruzińskiego trzeciego sektora, który odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu przestrzeni informacyjnej, prowadzeniu działań fact-checkingowych oraz edukowaniu społeczeństwa na temat zagrożeń propagandowych. Dyskusja dotyczyła również wyzwań, przed jakimi stoją gruzińskie NGOs, w tym presji politycznej oraz prób legislacyjnych mających na celu ograniczenie ich działalności (nawiązujących do rosyjskich ustaw o „agentach zagranicznych”).

Dr K. Kakachia podkreślił, że silne i niezależne społeczeństwo obywatelskie jest fundamentem odporności państwa na wrogie operacje informacyjne. Rozmowa pozwoliła na zrozumienie praktycznych aspektów walki z dezinformacją na poziomie oddolnym oraz znaczenia międzynarodowego wsparcia dla niezależnych mediów i organizacji analitycznych w Gruzji. Spotkanie to dostarczyło bezcennych informacji na temat strategii, jakie stosują lokalne podmioty w celu budowania odporności społecznej.

Spotkanie z ekspertem dr. Grigolem Julukhidze

Trzecie spotkanie miało charakter indywidualnej konsultacji eksperckiej z dr. Grigolem Julukhidze, analitykiem specjalizującym się w geopolityce regionu. Celem rozmowy było uzyskanie szerszego kontekstu dla analizowanych zjawisk.

Dyskusja dotyczyła ogólnej sytuacji politycznej i społecznej w Gruzji, ze szczególnym uwzględnieniem kluczowych wyzwań wewnętrznych i zewnętrznych. Dr G. Julukhidze przedstawił złożony obraz gruzińskiej sceny politycznej, napięć społecznych oraz wpływu nierozwiązanych konfliktów o Abchazję i Osetię Południową na stabilność państwa. Analizowano, w jaki sposób te czynniki stają się podatnym gruntem dla rosyjskich działań dezinformacyjnych, których celem jest pogłębianie polaryzacji i osłabianie instytucji państwowych.

Szczególną uwagę poświęcono perspektywom integracji Gruzji z Unią Europejską i NATO. Dr G. Julukhidze podkreślił, że proces ten, choć popierany przez większość społeczeństwa, napotyka liczne przeszkody, a jego spowolnienie może być wykorzystywane przez rosyjską propagandę do siania zwątpienia i promowania eurosceptycyzmu. Spotkanie to pozwoliło członkom zespołu badawczego umiejscowić problem dezinformacji w szerszym krajobrazie geopolitycznym i społecznym Gruzji.

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Tbilisi

Zwieńczeniem wizyty studyjnej było spotkanie w Ambasadzie RP w Tbilisi, gdzie delegacja została przyjęta przez chargé d'affaires a.i., Pana Artura Gębalę oraz Radcę Ambasady, Pana Arkadiusza Legiecia.

Spotkanie stanowiło doskonałą okazję do wymiany spostrzeżeń z perspektywy polskiej dyplomacji. Rozmowy dotyczyły stanu i perspektyw rozwoju relacji polsko-gruzińskich, które tradycyjnie opierają się na wzajemnym zrozumieniu i wsparciu. Panowie dyplomaci przedstawili polskie stanowisko w kwestii wspierania suwerenności, integralności terytorialnej oraz euroatlantyckich aspiracji Gruzji. Wskazali też na problemy z gruzińską demokracją i aktualnie skomplikowane relacje z państwami świata zachodniego.

Znaczną część dyskusji poświęcono problematyce rosyjskiej dezinformacji i propagandy, postrzeganej jako wspólne zagrożenie dla obu państw. Przedstawiciele Ambasady podzielili się swoimi obserwacjami dotyczącymi działań Rosji w gruzińskiej przestrzeni informacyjnej oraz ich wpływu na sytuację wewnętrzną w kraju. Podkreślono rolę Polski jako aktywnego promotora współpracy w ramach Partnerstwa Wschodniego, w tym w obszarze wzmacniania odporności na zagrożenia hybrydowe. Omówiono także możliwości wspierania przez Polskę gruzińskich inicjatyw na rzecz wolności mediów oraz rozwoju współpracy naukowej i eksperckiej między oboma krajami. Spotkanie w Ambasadzie pozwoliło na uzupełnienie perspektywy akademickiej o wymiar praktyczny i polityczny.

Wizyta studyjna w Tbilisi okazała się niezwykle owocna. Pozwoliła na zebranie unikalnego materiału badawczego oraz dogłębne zrozumienie specyfiki funkcjonowania rosyjskiej dezinformacji w gruzińskim kontekście. Przeprowadzone rozmowy z przedstawicielami środowiska akademickiego, analitycznego i dyplomatycznego dostarczyły cennych informacji, które zostaną w pełni wykorzystane w dalszych pracach nad projektem. Nawiązane kontakty stanowią solidną podstawę do przyszłej współpracy naukowej i realizacji wspólnych inicjatyw. Wnioski z wizyty będą kluczowym elementem finalnego raportu z projektu oraz rekomendacji dotyczących strategii przeciwdziałania dezinformacji w Europie Wschodniej.

Projekt pt. „Wpływ rosyjskiej dezinformacji na kształtowanie opinii publicznej w krajach Europy Wschodniej - analiza i strategie przeciwdziałania” wpisuje się w misję wspierania niezależności państw Europy Wschodniej i przeciwdziałania rosyjskim próbom odbudowy regionalnej hegemonii, przyczyniając się jednocześnie do pogłębiania dialogu i współpracy międzynarodowej w regionie.

Projekt dofinansowany przez Centrum Dialogu im. Juliusza Mieroszewskiego w ramach III Otwartego Konkursu.