Instytut Nauk Politycznych UWM w Olsztynie prowadzi badania w trzech dyscyplinach: nauki o polityce i administracji, nauki o bezpieczeństwie oraz socjologia.

W pierwszych dwóch obszarach przedmiotem zainteresowań badawczych Instytutu jest analiza współczesnych megatrendów rozwojowych i ich siły oddziaływania na poszczególne elementy rzeczywistości społecznej, politycznej oraz na bezpieczeństwo. W szczególności badane są takie zjawiska jak: globalizacja, regionalizacja i lokalizm; polska myśl polityczna; demokracje wybranych państw świata, Europy oraz ewolucja demokracji w Polsce; zagadnienie społeczeństwa obywatelskiego oraz E-demokracji; polityka bezpieczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem bezpieczeństwa międzynarodowego, zagrożenia cywilizacyjne; zagadnienia polityki ludnościowej, narodowościowej i wyznaniowej w Polsce; znaczenie geopolityczne w regionie Morza Bałtyckiego; problematyka praw człowieka; współczesne teorie polityczne, mechanizmy życia społeczno-politycznego, diagnozowanie i prognozowanie w polityce, władza, przywództwo, elity polityczne i partyjne. W badaniach uwzględnia się, mające miejsce w cywilizacji postindustrialnej, przewartościowania podstawowych kategorii i definicji z zakresu polityki oraz bezpieczeństwa. Wiążą się one m.in. z kryzysem tradycyjnych instytucji demokratycznych; tradycyjnych paradygmatów bezpieczeństwa, z pytaniami dotyczącymi uniwersalizacji i unifikacji procedur politycznych, dekoncentracji i decentralizacji władzy (jej transferu na poziomy wspólnot regionalnych i lokalnych), możliwości wykorzystania technologii informacyjnych w procesie wyboru i kontrolowania władzy oraz zarządzania sferą polityki oraz bezpieczeństwa na różnych poziomach decyzyjnych, modelu demokracji partycypacyjnej i jego implikacji dla polskiego sytemu politycznego, w tym systemu partyjnego i systemu wyborczego (możliwości stosowania w polskich realiach tzw. elektronicznych referendów).  

Instytut jako jeden z niewielu ośrodków naukowych w Polsce i Europie realizuje badania politologiczne i w zakresie bezpieczeństwa dotyczące Obwodu Kaliningradzkiego FR oraz współpracy tego podmiotu Federacji Rosyjskiej z państwami i organizacjami europejskimi, także w wymiarze transgranicznym. W latach 2012-2014 realizowany był międzynarodowy projekt badawczy dotyczący tej tematyki pt. “Close neighbours in the 21st century – new communication and perception” w ramach Lithuania-Poland-Russia Cross-Border Cooperation Programme 2007-2013. 

Zainteresowania badawcze dotyczące socjologii są bardzo różnorodne, co znajduje wyraz w szerokim spektrum zagadnień podejmowanych w ramach realizowanych przez nich badań.  Obejmują one, między innymi, studia nad przemianami współczesnych mediów i zjawiskami społecznymi, które za ich pośrednictwem się przejawiają, analizy rynku pracy oraz takich problemów, jak: wykluczenie społeczne, migracje, religijność, władza czy formy zaangażowania politycznego. Liczne są także typy zbiorowości poddawanych eksploracji. W dorobku pracowników znajdują się badania poświęcone kategoriom narodu, mniejszości etnicznych, osób niepełnosprawnych, bezrobotnych, młodzieży, rodziny etc.

Pracownicy Instytutu bardzo często podejmują badania służące diagnozie zjawisk politologicznych, socjologicznych oraz z zakresu bezpieczeństwa na poziomie lokalnym, regionalnym, państwowym czy międzynarodowym współpracując aktywnie z instytucjami publicznymi, organizacjami i innymi podmiotami funkcjonującymi w regionie, kraju oraz zagranicą. W ten sposób wyniki badań i wiedza politologiczna, socjologiczna i z zakresu bezpieczeństwa służą jako użyteczne narzędzia w rozwiązywaniu problemów, wprowadzaniu zmian instytucjonalnych i społecznych oraz - w dalszej perspektywie – poprawie jakości życia w środowisku lokalnym, regionalnym, krajowym czy międzynarodowym.

Najważniejsze publikacje INP UWM:

Astramowicz-Leyk T., Od idei pracy organicznej do społeczeństwa obywatelskiego: przekaz międzypokoleniowy na przykładzie rodu Kulerskich, Olsztyn, Instytut Nauk Politycznych UWM, 2013.

Bojarowicz T., Novum podziałów społeczno-politycznych w Polsce w latach 2005-2017, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2018.

Chełminiak M, Feminizm a stosunki międzynarodowe: bezpieczeństwo - polityka –dyplomacja, Olsztyn, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2019.

Filipkowski J., Alasdair MacIntyre i problem podstaw racjonalności polityki, Olsztyn, Instytut Nauk Politycznych UWM, 2014.

Gemechu D., Żukowski A., Haulle E. (eds.),  Development in East Africa : Politics, security and conflicts management,  Olsztyn, Institute of Political Science. University of Warmia and Mazury, 2018.

Gładkowski K., Gładkowska E., Gajowniczek T.,  Stosunki polsko-niemieckie w ćwierćwiecze od podpisania Traktatu o dobrym sąsiedztwie. Polityka - historia – nauka,  Olsztyn, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.

Hartliński M., The Effect of Political Parties on Nationwide Referendums in Poland after 1989, „East European Politics and Societies”,  2019, 33.

Jabłonowski M., Jakubowski W., (wybór i oprac.), Polityka i psychiatria. Maurycy Urstein i spór o Eligiusza Niewiadomskiego, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2016.

Maciejewska-Mieszkowska K., Obraz lokalnych scen politycznych w analizie dyskursywnej w 2014 r. (na przykładzie telewizyjnych debat kandydatów na prezydentów miast), Olsztyn, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Instytut Nauk Politycznych, 2019.

Marcinkiewicz S.M., Mityczna stolica Mazur. Między Ełkiem a Lyck, Muzeum Historyczne w Ełku, Ełk 2015.

Modzelewski W.T., Paradyplomacja regionów. Studium województw Polski Wschodniej, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2016.

Poniedziałek J., Problematyka narodu w pismach klasyków myśli socjologicznej: Analiza wybranych koncepcji, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018.

Sierocki R., Praktykowanie religii w nowych mediach. Katolicka przestrzeń Facebooka, Wydawnictwo Adam Marszałek w Toruniu, Toruń 2016.

Sokołowski M., Słowo, Obraz, Dźwięk. Wprowadzenie do historii mediów (Word, Picture, Sound. Introduction to Media History), Olsztyn, UWM 2016.

Sternicka-Kowalska M., Ruchliwość przestrzenna mieszkańców gminy podmiejskiej. Na podstawie badań w gminie Dywity, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2018.

Tomaszewski W., Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji RP z 2 kwietnia 1997 roku: w aspekcie doświadczeń ustrojowych oraz prac nad nową konstytucją,  Olsztyn, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, 2018.

Więcławski J. Understanding realism in contemporary international relations : beyond the structural realist perspective,  Baden-Baden, Nomos, 2019.

Żebrowski W., Działalność Stronnictwa Demokratycznego na Warmii i Mazurach w latach 80. XX wieku. Szkice do politycznego obrazu regionu, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Olsztyn 2017.

Żęgota K., How to Construct Cross-border Cooperation? The Local Border Traffic as a Mechanism of Shaping External Relations of the European Union and Schengen Area from the Perspective of Constructivism – A Case of Baltic Sea Region, „Journal of Baltic Studies” 2020, vol. 51.

Żukowski A., Modzelewski W.T. (eds.),  Kaliningrad: its internal and external issues, Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego Olsztyn 2016.