W dniach 15-16 maja 2025 r. w formacie hybrydowym odbyło się IX Polsko-Ukraińskie Forum Naukowe pt. „Odpowiedzialne globalne przywództwo Unii Europejskiej: wyzwania i możliwości”. Wydarzenie zostało zorganizowane wspólnie przez Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie oraz Instytut Nauk Humanistyczno-Społecznych Uniwersytetu Narodowego Politechnika Lwowska w ramach modułu Erasmus+ Jean Monnet EU_LEAD.

Tegoroczne forum odbyło się pod patronatem Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego Rzeczypospolitej Polskiej, Ambasady Ukrainy w Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Województwa Warmińsko-Mazurskiego Marcina Kuchcińskiego, J.M. Rektora Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Jerzego A. Przyborowskiego oraz przy szerokim wsparciu mediów, w tym: Polskiego Radia Olsztyn, TVP3 Olsztyn i TVP Info, oraz Radia UWM FM.

W uroczystości otwarcia wzięli udział Prorektor ds. nauki i współpracy międzynarodowej UWM prof. Jakub Sawicki, Ambasador Nadzwyczajny i Pełnomocny Ukrainy w Polsce Wasyl Bodnar, Wiceminister Nauki i Szkolnictwa Wyższego RP Profesor Andrzej Szeptycki, Dziekan Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie Joanna Ostrouch-Kamińska, Dyrektor Instytutu Nauk Humanistyczno-Społecznych UN Politechnika Lwowska doc. Zoryana Kuncz, Dyrektor Instytutu Nauk Politycznych UWM prof. Arkadiusz Żukowski, Honorowy Przewodniczący Olsztyńskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce Stefan Migus, lider polskiej mniejszości narodowej we Lwowie, dziennikarz „Kuriera Galicyjskiego” Artur Żak oraz koordynatorka współpracy UNPL z UWM Yaryna Turchyn - Profesor Honorowa UWM, Kierownik Projektu EU_LEAD i dr hab. Teresa Astramowicz-Leyk, prof. UWM – koordynatorka współpracy UWM z UNPL, Przewodnicząca Komitetu Naukowego IX P-UFN, Profesor Honorowa UN Politechnika Lwowska, członkini Rady Nadzorczej UN Politechnika Lwowska, Radna Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

Uczestnicy ceremonii otwarcia nie tylko wygłosili przemówienia powitalne, ale także podsumowali dorobek poprzednich forów naukowych i inne osiągnięcia, które stały się ich logiczną kontynuacją w ciągu dziesięciu lat owocnej współpracy między uczelniami, w tym liczne staże w Olsztynie (około 40) i we Lwowie (około 10), wspólne granty poświęcone mniejszościom narodowym, program ERASMUS+, Visiting Professor w obu uczelniach, wspólne monografie, artykuły w prestiżowych czasopismach naukowych, studia w ramach programu podwójnych dyplomów (kilkudziesięciu studentów), konferencje, seminaria i webinaria oraz Polsko-Ukraińskie Fora Naukowe.

Podczas pierwszego dnia wydarzenia naukowego tytuł „Przyjaciela Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie” z rąk Dziekan Wydziału Nauk Społecznych odebrał Senator Rzeczypospolitej Polskiej (Marszałek Województwa Warmińsko-Mazurskiego w latach 2014-2023) dr Gustaw Marek Brzezin - za znaczący wkład w rozwój uniwersytetu, w tym za wieloletnie wsparcie ukraińsko-polskich forów naukowych i innych form współpracy między społecznościami akademickimi UWM i UNPL.

Odbyła się również dyskusja okrągłego stołu na temat „Społeczeństwo Polski i Ukrainy w obliczu wojny”, podczas której znani badacze przedstawili swoje ustalenia naukowe na temat zagrożeń i konsekwencji wojny rosyjsko-ukraińskiej w różnych sferach społecznych, a mianowicie: doc. Jewhen Mahda (Kijowski Instytut Politechniczny im. Igora Sikorskiego) - „Wielka wojna jako wyzwanie dla współpracy Polski i Ukrainy: wyzwania i decyzje”, Wacław Radziwonowicz (korespondent „Gazety Wyborczej” w Moskwie 1997-2015) – „Rosyjskie społeczeństwo wobec agresji Rosji w Ukrainie”; Prof. dr hab. Iryna Matiash (Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski, Ambasador Honorowa Ukrainy) -„Dyplomacja naukowa jako kierunek dyplomacji publicznej. Nowe wyzwania w czasie wojny rosji przeciwko Ukrainy”.

Drugi dzień forum odbył się w formacie pięciu sekcji tematycznych: „Przyszłość Ukrainy i Europy: odbudowa, wsparcie humanitarne, eurointegracja”, „Prawa człowieka i demokracja w działaniach UE”, „Bezpieczeństwo Europy i świata: nowe role UE i jej sojuszników”, „Dyplomacja, technologia i społeczeństwo: nowe oblicza kryzysów międzynarodowych”, „Partnerstwo, społeczeństwo i zmiany klimatyczne: Polska, Ukraina i Unia Europejska w obliczu nowych wyzwań”.

W dyskusjach główny nacisk położono na rolę Unii Europejskiej we współczesnym świecie, politykę rozszerzenia UE, wspieranie i rozwój wartości demokratycznych i praw człowieka, przestrzeganie prawa międzynarodowego, dezinformację, pomoc humanitarną, migrację, ochronę środowiska i zmiany klimatu, rozwój potencjału naukowego i cyfrowego, bezpieczeństwo żywnościowe, ochronę socjalną itp.

Wiele wystąpień dotyczyło jednak przyszłości integracji europejskiej w kontekście obecnych wyzwań globalnych, w tym wyzwań bezpieczeństwa sprowokowanych agresją Rosji na Ukrainę. Temat forum wzbudził duże zainteresowanie wśród społeczności akademickiej, ponieważ agresja Rosji na pełną skalę przeciwko Ukrainie i ogólnie demokratycznemu światu stworzyła uzasadnione warunki wstępne do rewizji obecnej agendy Europy i Unii Europejskiej, biorąc pod uwagę nowe podejście do sytuacji krajów Europy Wschodniej, głównie wprowadzenie przyspieszonych mechanizmów członkostwa Ukrainy w UE oraz opracowanie skutecznych mechanizmów przeciwdziałania rosyjskiej polityce imperialistycznej, jej zbrodniom przeciwko ludzkości i naruszeniom prawa międzynarodowego.

Łącznie w forum wzięło udział 115 osób, reprezentujących 48 ośrodków akademickich i edukacyjnych z Polski, Ukrainy i Albanii, a także agencje rządowe, placówki dyplomatyczne i organizacje pozarządowe. Co ważne, w tegorocznym forum wzięła udział duża liczba studentów z Ukrainy i Polski, którzy przedstawili swoją wizję rozwoju UE, jej roli w przezwyciężaniu globalnych kryzysów oraz polityki rozszerzenia UE.

Wśród organizatorów IX edycji Polsko-Ukraińskiego Forum znaleźli się: dr hab. Teresa Astramowicz-Leyk, prof. UWM (Przewodnicząca Komitetu Naukowego IX P-UFN), dr Oleksandra Struk, dr hab. Katarzyna Maciejewska-Mieszkowska, prof. UWM, dr Tomasz Gajowniczek, dr Magdalena Kumelska-Koniecko – wszyscy są pracownikami Instytutu Nauk Politycznych UWM. Słowa podziękowania należą się także zespołowi z Politechniki Lwowskiej, a zwłaszcza prof. Jarinie Turczyn, doc. Oldze Iwaseczko, doc. Olehowi Tsebence, doc. Oleksandrowi Gorbaczowi.

Dr hab. Teresa Astramowicz-Leyk, prof. UWM